محرم در خالدآباد از گذشته تا حال

  1. خانه
  2. chevron_right
  3. آیین های شفاهی
  4. chevron_right
  5. محرم در خالدآباد از گذشته تا حال

عزاداری خود ارج نهادن به سنت‌های مذهبی و بزرگداشت شعائر اسلامی است و وسیله‌ای برای تقرب به خدا و انس به ائمه اطهار می‌باشد ، راه ائمه را زنده می‌دارد و به حماسه‌های پرشکوه اسلام در این مراسم ارج می‌نهد و علاوه برآن که روش شهادت ، فداکاری و شهیدپروری را به انسان می‌آموزد، تهذیب نفس ، استقامت ، شجاعت و سایر فضایل را در انسانها زنده می‌کند.

گریه بر حسین(ع) و تشکیل مجالس عزا و به راه انداختن دسته‌های سوگواری و احداث بناهایی مثل حسینیه ، زنده نگاه داشتن ولایت است و رمز پیروزی و بقای تشیع و استوار ماندن آیین جاودانی اسلام در برپایی اینگونه مجالس نهفته است.

عزاداری حضرت سیدالشهداء (ع) همانگونه که در همه جا مرسوم بوده و هست در خالدآباد نیز به شیوه خاص خود برگزار می‌شد.. آنچه در قدیم مرسوم بود ، سینه‌زنی ، زنجیرزنی ، کفن‌پوشی ، برداشتن نخل ، برداشتن طوق و علم ، زدن سنج و دهل و از همه پرطرفدارتر و پرهیاهوتر ، تعزیه‌خوانی بود. پیش از فرارسیدن دهه عاشورا مساجد و حسینیه‌ها را سیاهپوش می‌کردند و وسایل عزاداری مانند سنج و دهل و علم و طوق و بیرق که برای سینه‌زنی و زنجیرزنی بود آماده می‌کردند و علم و بیرق و طوق را با پارچه‌های خوشرنگ آبی ، سبز یا رنگهای روشن می‌پوشاندند. نخل هم یکی دیگر از وسایل بود که با چوب درست می‌شد ، شبیه طاق‌های شیروانی و مزین به پارچه‌های اهدایی ، البته بلند کردن نخل و علم و طوق کار جوان‌ها و نوجوان‌ها بود اما سنج و دهل را افراد مسن‌تر می‌نواختند. در قدیم سینه‌زنی و زنجیرزنی سنتی حزن‌آور بود برخلاف امروز که حالتی غنایی به خود گرفته و نمایشی شده است.

مراسم ماه محرم:

علاوه بر مراسم سینه‌زنی و زنجیرزنی که در ماه محرم انجام می‌گیرد مراسم زیر نیز وجود دارد :

۱- افروختن مشعل:

دوشب قبل از عاشورا مراسم افروختن مشعل در حسینیه مرکزی خالدآباد انجام می‌گرفت مشعل وسیله‌ای فلزی است به شکل منشور هشت ضلعی که دورتادورش تور فلزی دارد و دارای پایه‌ای است که در زمین قرار می‌گیرد. چوبها در درون مشعل قرار می‌گرفت و با ریختن نفت بر روی آنها شروع به سوختن می‌کرد که یادآور شبهای قبل از جنگ عاشورا می‌باشد که یاران امام حسین(ع) آتش می‌افروختند تا محیط اطراف روشن باشد.

۲- مراسم روز عاشورای حسینی:

در روز عاشورای حسینی و در شب تاسوعا مردم زنجیر بدست در حسینیه حاضر می‌شدند و در آنجا زنجیرزنی می‌کردند. درگذشته زنجیرزنی و سینه‌زنی بصورت امروزی نبود که مردم هرکدام در یک هیئت مشخصی مشغول عزاداری باشند. بلکه همه مردم باهم و یکپارچه در حسینیه مرکزی جمع می‌شدند و به عزاداری می‌پرداختند. یکی دیگر از مراسم روز عاشورا مراسم طوق‌برداری و نخل‌برداری است. نخل و طوق را چند روز قبل از روز عاشورا بوسیله پارچه‌هایی که اغلب نذورات مردم بود تزیین می‌کردند صبح عاشورا نخل توسط عزاداران از جایگاه خود به میدانی که باید در آن گردانده شود آورده می‌شد. قبل از بیرون آوردن نخل از جایگاهش اشعاری خوانده می‌شد که این اشعار در خالداباد به پیش‌نخلی معروف است و تمام عزاداران نیز این اشعار را با هم و همصدا تکرار می‌کردند. پیش نخلی اشعاری است که در ثنای امام حسین و یارانش خوانده می‌شود و با این جملات آغاز می‌شود:

« اول به خدای حیّ داور رخصت »

« دویّم به رسول تاج بر سر رخصت »

« سیّم به علی و آل و اولاد علی »

« بر صاحب ذوالفقار و منبر رخصت »

خواندن پیش نخلی مختص به دو طایفه (یکی طایفه مدرسی و دیگری طایفه‌ای از خادمین حسینیه خالدآباد) است که دو نفر به نمایندگی از این دو طایفه آنرا می‌خوانند.و این امر بصورت موروثی از پدر به فرزند منتقل می‌شود.

بعد از خواندن پیش نخلی ، نخل توسط عزاداران از جایگاه خارج می‌شد و دور میدان گردانیده می‌شد و عزاداران دور این میدان و به دنبال نخل شروع به نوحه‌سرایی و سینه‌زنی می‌کردند.

در گذشته شخصی در قسمت بالای نخل می‌نشست و هنگام حرکت آنرا هدایت می‌کرد که به این شخص بابانخل می گفتند.

نخل: نماد تابوت پیکر پاک معصومین است. نخل در خالدآباد قدمت بسیار زیادی دارد و مراسم نخل‌برداری از قدیم‌الایام از مراسم پرشکوه خالدآباد می‌باشد. نخل خالدآباد ۴ پایه دارد که هر پایه به طایفه خاصی اختصاص دارد.

یکی دیگر از کارهایی که در روز عاشورا انجام می‌گرفت (و هم‌اکنون نیز وجود دارد) جریده‌گردانی است که این نیز متعلق به طایفه خاصی و موروثی بوده است. جریده را در جلوی نخل حرکت می‌دهند. جریده‌ها را مانند نخل و طوق بوسیله پارچه‌ها و روسری‌های نذری تزیین می‌کردند روی جریده یک دست فلزی وجود داشت که بر روی هرکدام از انگشت‌های این دست فلزی یک سیب می‌گذاشتند که مردم این سیب‌ها را به نیت شفا می‌گرفتند و می‌خوردند.

نخل را در روز عاشورا به مزار می‌بردند و پس از سینه‌زنی و زنجیرزنی بر سر مزار اموات ، آن را مسجد پاچنار (مسجد جامع شهر) می‌بردند و جلوی مسجد مراسم خواندن زیارت عاشورا را برگزار می‌کردند و بعد از آن نخل را دوباره به جایگاه اول خود یعنی حسینیه مرکزی برمی‌گرداندند.

حسینیه خالدآباد در گذشته بصورت غرفه‌ای و دوطبقه بود که در طبقه پایین آقایان و در طبقه بالا خانم‌ها می‌نشستند.

در گذشته در تمام طول محرم و صفر مراسم روضه‌خوانی برقرار بود و روحانیون و روضه‌خوانان خالدآباد از ابتدای محرم تا انتهای صفر در خانه های خالدآبادیها به روضه‌خوانی می‌پرداختند و گاهی حدود ۴۰۰ منبر در طول این ۲ ماه می‌رفتند.

فهرست